Opuntia Kefalonia: Από το «άγριο» φραγκόσυκο σε brand ανάπτυξης για το νησί

Στην αναζήτηση για μια Κεφαλονιά που να παράγει, να καινοτομεί και να στηρίζει τον εαυτό της, το Think Tank του Kefalonia Press άνοιξε διάλογο για την τοπική αλυσίδα αξίας. Πώς μπορεί ο πρωτογενής τομέας να ξαναμπεί στο παιχνίδι; Πώς συνδέεται με τον τουρισμό και τη γαστρονομία;

Η περίπτωση του Όθωνα Φιλιππάτου και της επιχείρησης Opuntia Kefalonia είναι ακριβώς αυτό που θέλουμε να αναδείξουμε: ένας νέος επιστήμονας, πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα, που αποφασίζει να επενδύσει σε ένα «παραγνωρισμένο» φυτό – το φραγκόσυκο – και να το μετατρέψει σε προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Η ιστορία του δείχνει ότι η ανάπτυξη δεν είναι μόνο μεγάλες επενδύσεις και ξενοδοχεία, αλλά δουλειά, όραμα και αγάπη για τον τόπο. Μέσα από τη συνέντευξη, αναδεικνύονται τα εμπόδια, οι προοπτικές και το πώς η Κεφαλονιά μπορεί να αποκτήσει ένα ακόμα δυνατό γαστρονομικό brand.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο των ερωτήσεων της ομάδας του Think Tank και των απαντήσεων του Οθωνα Φιλιππάτου.

Πρωτογενής Τομέας και Επιλογή Καλλιέργειας

Kύριε Φιλιππάτε, τι σας ώθησε ως πολιτικό μηχανικό να στραφείτε στη γεωργία, και μάλιστα σε ένα φυτό που οι περισσότεροι θεωρούν… άγριο;

Κινητήριος δύναμη είναι η αγάπη μου για τη γη και τον πολύπαθο πρωτογενή τομέα. Η παραγωγή προϊόντων είναι ένα δύσκολο στοίχημα, το οποίο σκοπεύω να κερδίσω.

Το φραγκόσυκο υπάρχει παντού στην Κεφαλονιά, αλλά σχεδόν κανείς δεν το καλλιεργεί συστηματικά. Γιατί πιστεύετε ότι παραμένει τόσο αόρατο;

Για να είμαστε ειλικρινείς θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι πλην ελαχίστων εξαιρέσεων το σύνολο της φυτικής παραγωγής είναι «αόρατο» στην Κεφαλονιά. Δεν είμαστε μια αγροτική περιοχή. Το φραγκόσυκο φύεται με πολύ μεγάλη επιτυχία στην Κεφαλονιά κι ακολουθώντας το παράδειγμα της φύσης, που είναι ανίκητη, επιλέξαμε να ασχοληθούμε με τα φραγκόσυκα.

Ποια ήταν τα βασικά εμπόδια που αντιμετωπίσατε για να ξεκινήσετε την καλλιέργεια και να τη μετατρέψετε σε παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας;

Τα προβλήματα στον πρωτογενή τομέα είναι γνωστά. Έλλειψη χρηματοδοτήσεων, έλλειψη εξωστρέφειας, Όλα αυτά που θα έπρεπε να καλύπτονται από το κράτος και τους δημόσιους φορείς καλείται να τα καλύψει ο ιδιώτης. Οι πόροι μας είναι πεπερασμένοι, δεν γίνεται να καλύψουμε την απουσία της δημόσιας στήριξης. Ακούμε συνέχεια για στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης, στήριξη του πρωτογενή τομέα, αλλά όλα αυτά είναι απλά στα χαρτιά. Η αγορά έχει αλλάξει, οι πωλήσεις έχουν αλλάξει. Είναι επιτακτική ανάγκη να χρηματοδοτηθούν οι παραγωγοί για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στα νέα δεδομένα.

Αναφέρεστε στη βιολογική καλλιέργεια ως βασική αρχή σας. Πόσο εύκολο είναι να συνδυαστεί με επαγγελματική, εμπορεύσιμη παραγωγή στο νησί;

Για εμάς στην Opuntia, η ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος που φτάνει στον καταναλωτή είναι αδιαπραγμάτευτη. Ευτυχώς οι καταναλωτές πλέον είναι ενημερωμένοι, αντιλαμβάνονται τι σημαίνει ο όρος βιολογικό, και ψάχνουν ποιοτικά προϊόντα. Η αγορά ζητάει ποιοτική πρώτη ύλη και θεωρώ ότι η ζήτηση θα είναι συνεχώς αυξανόμενη.

Αλυσίδα Αξίας και Τοπική Οικονομία

Καλλιέργεια, επεξεργασία, τυποποίηση, πώληση: πόσα από αυτά γίνονται στην Κεφαλονιά; Πού χάνεται η αξία και πού μένει στο νησί;

Όλα τα παραπάνω γίνονται στο νησί. Παράγουμε, τυποποιούμε και πουλάμε στην Κεφαλονιά. Νομίζω δεν χρειάζεται να πω περισσότερα. Η ετικέτα μας γράφει “Opuntia Kefalonia”, φαντάζομαι σας καλύπτει αυτό σχετικά με την αξία που μένει στο νησί. Πουλάμε σε όλη την Ελλάδα και σύντομα, μέσα στα επόμενα δύο χρόνια και στο εξωτερικό, η υπεραξία γυρίζει στο νησί. Κεφαλλονίτες είμαστε, εδώ ζούμε, εδώ μεγαλώνουμε τα παιδιά μας, το νησί μας θα στηρίζουμε πάντα.

Υπάρχει σήμερα κάποιο συνεργατικό μοντέλο ή σχέδιο δικτύωσης με άλλους παραγωγούς για να ενισχυθεί η τοπική αλυσίδα αξίας;

Καλούμε όλους όσους ενδιαφέρονται να συνεργαστούν μαζί μας με τη μορφή της συμβολαιακής γεωργίας. Θα τους στηρίξουμε από την αρχή μέχρι το τέλος και θα αγοράζουμε και την παραγωγή τους. Η Opuntia Kefalonia θέλει να αναπτύξει το φραγκόσυκο στο νησί.

Θεωρείτε ότι η Κεφαλονιά έχει τις υποδομές – τεχνικές, θεσμικές, χρηματοδοτικές – για να στηρίξει τέτοιου τύπου μικρές καινοτόμες επιχειρήσεις;

Θεωρείτε ότι έχει η Ελλάδα αυτές τις υποδομές? Μάλλον όχι. Οι επιχειρηματίες στην Ελλάδα δεν αντιμετωπίζονται με τη σοβαρότητα που τους αξίζει. Η ραχοκοκαλιά της παραγωγικής δύναμης του τόπου μας αντιμετωπίζεται φορολαγνικά…Νομίζω σας απάντησα.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο κόστος: η παραγωγή, η μεταποίηση ή η είσοδος στην αγορά; Και πού παρεμβαίνει τελικά η πολιτεία (ή δεν παρεμβαίνει καθόλου);

Όλα τα παραπάνω μαζί. Είναι ακριβό να παράγεις, είναι ακριβό να μεταποιείς και είναι επίσης ακριβό να πουλάς. Η πολιτεία βρίσκεται κάπου εκεί στο βάθος να δίνει κάποια χρηματοδοτικά εργαλεία, τα οποία για να χρησιμοποιηθούν ο παραγωγός πρέπει να έχει χρήματα, πρέπει να ολοκληρώσει το έργο, πρέπει να πουλήσει και στη συνέχεια να πάρει μετά από αρκετό καιρό τα χρήματα για τα οποία έχει εγκριθεί, τα οποία δεν ανταποκρίνονται και στα πραγματικά μεγέθη, είναι πολύ λιγότερα. Δεν λέω ότι τα χρήματα πρέπει να δίνονται χωρίς έλεγχο, αλλά για όλους εμάς, δυστυχώς για εμάς δηλαδή, που δεν ανήκουμε στα «τυχερά ΑΦΜ» του ΟΠΕΚΕΠΕ ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα και κάθε βήμα μας είναι και μια τεράστια νίκη.

Τουρισμός και Γαστρονομική Ταυτότητα

Το προϊόν σας έχει ήδη ενταχθεί σε τουριστικές εμπειρίες – ξεναγήσεις στο αγρόκτημα, γευσιγνωσίες κ.λπ. Βλέπετε ανταπόκριση από τους επισκέπτες;

Με μεγάλη χαρά φέτος κάναμε το κτήμα της Opuntia Kefalonia στις Κεραμειές ανοιχτό για το κοινό. Είναι απροσδόκητο αλλά ο κόσμος αγκάλιασε αυτή μας την προσπάθεια, ιδιαίτερα τα μαθήματα μαγειρικής έχουν μεγάλη ζήτηση. Είναι μια διαφορετική εμπειρία για τους επισκέπτες της Κεφαλονιάς και θεωρούμε ότι η σχέση που θα δημιουργήσουμε με τον κόσμο χρόνο με το χρόνο θα δυναμώνει.

Θα μπορούσε το φραγκόσυκο να γίνει “σήμα κατατεθέν” της κεφαλονίτικης γαστρονομίας; Και τι χρειάζεται για να συμβεί αυτό σε κλίμακα;

Το φραγκόσυκο να ξέρετε ότι είναι συνδεδεμένο με την Κεφαλονίτικη γαστρονομία, οι κεφαλονίτες πάντα έτρωγαν φραγκόσυκα, απλά με τα χρόνια και δεδομένου ότι ήταν δύσκολο να καταναλωθούν λόγω των αγκαθιών ο κόσμος απομακρύνθηκε. Ήρθαμε τώρα εμείς με την τυποποίηση του φρούτου να το ξανασυστήσουμε στον κόσμο.. Αυτό που χρειάζεται είναι οι επαγγελματίες της εστίασης να το εντάξουν στο μενού τους. Υπάρχουν εστιατόρια στο νησί που το χρησιμοποιούν σε αρκετά πιάτα αλλά και νωπό. θα ήταν ευχής έργο η Κεφαλονιά να αποκτήσει ένα επιπλέον γαστρονομικό προϊόν.

Συνεργάζεστε με ξενοδοχεία, εστιατόρια ή τοπικά καταστήματα; Ή παραμένει δύσκολη η διείσδυση της ντόπιας παραγωγής στον τουριστικό τομέα;

Συνεργαζόμαστε με την τοπική αγορά κι από φέτος, λόγω της δυνατότητας μας να διαχειριζόμαστε μεγάλες ποσότητες φρούτου, θεωρούμε ότι το φραγκόσυκο θα κατακτήσει την Κεφαλονίτικη αγορά.

Τι θα λέγατε σε έναν ξενοδόχο που παραπονιέται ότι τα τοπικά προϊόντα είναι “πιο ακριβά” από τα εισαγόμενα; Ποια είναι η απάντηση του παραγωγού και πολίτη;

Θα του έλεγα να κοιτάξει το αποτύπωμα που θέλει να αφήσει ως επαγγελματίας. Μπορεί η αγορά του να μην είναι η Κεφαλονιά αλλά το νησί «πουλάει» κι ο ίδιος. Όταν στηρίζεται ο τόπος στηρίζεται ο κάθε ένας από εμάς ξεχωριστά, δεν είμαστε αποκομμένοι από το περιβάλλον που ζούμε, είμαστε το περιβάλλον που ζούμε.

Το Όραμα και οι Νέοι Επιστήμονες στο Νησί

Πώς βλέπετε το μέλλον της γεωργίας στην Κεφαλονιά; Υπάρχει χώρος για νέους επιστήμονες, ή όλα είναι εναντίον τους;

Πολύ θα ήθελα να σας πώ ότι τα πράγματα είναι ρόδινα, αλλά δεν μπορώ να πω ψέματα. Εμείς διεκδικήσαμε το χώρο μας στη γεωργία, στην κοινωνία κι ακόμα τον διεκδικούμε. Δεν μπορούμε να κάνουμε κι αλλιώς βέβαια γιατί δεν θα θέλαμε να είμαστε και πουθενά αλλού, αγαπάμε την Κεφαλονιά. Χρειάζεται δουλειά, όραμα, επιμονή κι υπομονή.

Αν είχατε απέναντί σας τον Δήμαρχο ή τον Περιφερειάρχη, ποια τρία πράγματα θα ζητούσατε αύριο το πρωί για να στηριχθεί η ντόπια παραγωγή;

Εξωστρέφεια-εξωστρέφεια-εξωστρέφεια

Να στηριχθούν οι παραγωγοί να βγάλουν τα προϊόντα τους εκτός νησιού. Όχι με λόγια αλλά με έργα, με χρηματοδοτήσεις, με διεκδίκηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων για τον πρωτογενή τομέα, με ευελιξία και διαύγεια. Ας μην μείνουμε στο εμείς είμαστε στο πλάι σας και σας στηρίζουμε, βγάζουμε και μια φωτογραφία κι όλα καλά. Ανοίξτε αγορές, ανοίξτε δρόμους, διεκδικείστε χρήματα. Δεν ξέρετε πως, ρωτήστε, μάθετε, ενημερωθείτε.

Επίσης καλό θα ήταν να γίνει και μια διανομή μέσω ενοικίασης δημοσίων γαιών σε πραγματικούς παραγωγούς και όχι σε εικονικά ΑΦΜ. Βέβαια για να γίνει αυτό θα πρέπει πρώτα να βρεθούν αυτές οι γαίες που ναι μεν υπάρχουν αλλά κανείς δεν ξέρει πουν είναι!

Ποιο είναι το όραμά σας για την επιχείρηση OPUNTIA τα επόμενα 5 χρόνια; Θα θέλατε να επεκταθεί ή να παραμείνει “χειροποίητη”;

Η Opuntia έχει στραμμένο το βλέμμα της τόσο προς τα μέσα όσο και προς τα έξω. Θέλουμε η παραγωγή μας να ταξιδέψει, να μπεί σε όλα τα ράφια, σε όλες τις αγορές και σε όλα τα σπίτια. Του χρόνου θα κυκλοφορήσουμε στην αγορά, καλώς εχόντων των πραγμάτων, «απόσταγμα Φραγκόσυκου», τσίπουρο δηλαδή από Φραγκόσυκα.

Πέρα όμως από το επιχειρηματικό κομμάτι θέλουμε η Opuntia να αποτελέσει κι έναν πυλώνα ανάπτυξης του τόπου. Σκοπεύουμε να στηρίξουμε την έρευνα, να φιλοξενούμε εκπαιδευτικά προγράμματα, να δώσουμε στον κόσμο πίσω την έννοια της κοινότητας. Το κτήμα μας στις Κεραμειές θα είναι ανοιχτό όλο το χρόνο, θα φιλοξενούμε σχολεία, δράσεις, πανεπιστήμια και φυσικά την κοινότητα.

Τελικά, τι σημαίνει “ανάπτυξη” για εσάς; Περισσότερες πωλήσεις ή περισσότερη ζωή στο νησί;

Το δικό μας επιχειρηματικό μοντέλο πιστεύει ότι όλα πρέπει να αναπτύσσονται συγχρόνως. Είμαστε άνθρωποι που ζουν στο νησί και κυρίως τα παιδιά μας μεγαλώνουν εδώ, θέλουμε το καλύτερο για τον τόπο. Δεν μπορούμε να κοιτάμε μόνο τις πωλήσεις μας και να ξεχνάμε το κοινό συμφέρον. Όλα μπορούν να αναπτυχθούν παράλληλα. Σας το είπα και πριν είμαστε ο τόπος που ζούμε, η Opuntia είναι η Κεφαλονιά, και στο μέτρο που μπορεί, θα τη στηρίξει.

Η συζήτηση με τον Όθωνα Φιλιππάτο δεν είναι απλώς μια ιστορία επιχειρηματικής τόλμης. Είναι μια υπενθύμιση ότι η ανάπτυξη ξεκινά από μικρές, ουσιαστικές κινήσεις που έχουν ρίζες στον τόπο. Το φραγκόσυκο (μπαλουμπόσυκο, μπαρμπαρόσυκο) της Κεφαλονιάς, που άλλοτε περνούσε απαρατήρητο, γίνεται σύμβολο μιας διαφορετικής λογικής: ότι μπορούμε να χτίσουμε τοπική αλυσίδα αξίας, να δώσουμε ζωή στην ύπαιθρο και να παντρέψουμε τη γαστρονομία με τον τουρισμό.

Ευχαριστούμε θερμά τον Οθωνα Φιλιππάτο για αυτή την ελπιδοφόρα συζήτηση. Του ευχόμαστε κάθε επιτυχία στα σχέδια του.Να επισημάνουμε όμως τη δική μας ευθύνη σαν καταναλωτές να αναζητήσουμε και να αγοράσουμε φραγκόσυκα Κεφαλονιάς, είναι και δική μας ευθύνη η επιτυχία αυτής της προσπάθειας και η ενδυνάμωση της τοπικής αλυσίδας αξίας.

Η ομάδα του Think Tank του Kefalonia Press θα συνεχίσει να αναδεικνύει τέτοιες πρωτοβουλίες, γιατί η ανάπτυξη δεν είναι θεωρία· είναι άνθρωποι που τολμούν να κάνουν πράξη την ιδέα ότι ο τόπος μας έχει μέλλον – αν τον αγαπήσουμε και τον στηρίξουμε.

H Ομάδα Think Tank